Πέμπτη 3 Απριλίου 2014

Η Σταφιδική Κρίση και τα Αίτια της



   Το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν της Ελλάδας , από την απελευθέρωση μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, ήταν η σταφίδα. Το 1880 η  εξαγωγή σταφίδας κάλυπτε παραπάνω από το 50% της συνολικής αξίας των εξαγωγών της χώρας και προς το τέλος του 19ου αιώνα ξεπέρασε το 60%. Η  ζήτηση στην Ευρωπαική αγορά ήταν τεράστια και η Ελλάδα η μοναδική χώρα που εξήγαγε  την εποχή αυτή σταφίδα, στην ουσία συμμετείχε στην διεθνή οικονομία μόνο με αυτό το προιόν.
Η Μεγάλη σταφιδική κρίση που ακολούθησε, ήταν αποτέλεσμα  της υπερπαραγωγής  και της μονοκαλλιέργειας της σταφίδας σε συνδυασμό με την γενική οικονομική δυσπραγία της χώρας, όσον αφορά τους υπερδανεισμούς της και την αδυναμία πληρωμών και βέβαια συνθήκες εξωτερικού παράγοντα , όπως την ύφεση Ευρωπαικών οικονομιών  και το κυριότερο το κλείσιμο των Γαλλικών αγορών. Ενδεικτικά να αναφέρουμε πως το 1889 όταν οι Γαλλικές αμπελοφυτείες άρχισαν να αναρρώνουν, οι εισαγωγές έπεσαν  κατακόρυφα, από 69.500 βαρέλια το 1889 σε 21.700, και σε μόλις 3.100 το 1893. Εξίσου δραματική και η πτώση της τιμής: από 625 φράγκα ο τόνος το 1890, έπεσε σε στα 92 το 1893! Τέλος γίνεται λόγος και για κάποια αναρχοσοσιαλιστικά κινήματα , που ενώ επεδίωκαν μια λύση για το ζήτημα που είχε δημιουργηθεί, πιθανόν να όξυναν την κατάσταση.
Η σταφιδική κρίση του 1893, ίσως με κάποιες ενέργειες από την πλευρά του κράτους να είχε εξομαλυνθεί κάπως, εξ άλλου δεν ήταν η πρώτη φορά που η χώρα θα ήταν αντιμέτωπη με μια τέτοια οικονομική δυσχέρεια, τα τελευταία 30 χρόνια το κράτος έιχε βρει τρόπους να αντιμετωπίσει και άλλες σταφιδικές κρίσεις -μικρότερης εμβέλειας όμως - με εξισορροπιστικούς μηχανισμούς και επιχειρηματικό πλάνο.Οι κυβερνήσεις  αρχικά πήραν το μέτρο της παρακράτησης ενός ποσοστού της τάξης του 15% της παραγωγής, ώστε να μειωθεί η προσφορά, παρόλα αυτά το πρόβλημα δεν λύθηκε.
Μερικά χρόνια αργότερα το 1899 γίνεται προσπάθεια να ιδρυθεί μια Σταφιδική Τράπεζα με σκοπό την δανειοδότηση των σταφιδοπαραγωγών και την διαχείρηση ποσότητας  παραγόμενης σταφίδας. Ενέργεια που δεν ευδοκίμησε.

Το 1903 η πρόταση από ξένο όμιλο επιχειρηματιών για μονοπωλιακή αγορά της σταφίδας για 20 χρόνια έγινε αποδεκτή με ενθουσιασμό από τους παραγωγούς. Το σχέδιο όμως δεν προχώρησε διότι αυτή η κίνηση δεν ευνοούνταν ούτε από την Ελληνική αλλά ούτε και από την Αγγλική κυβέρνηση.. Με την ματαίωση αυτής της ενέργειας δημιουργήθηκαν μέχρι και ένοπλες εξεγέρσεις που προτωστάτησαν αναρχοσοσιαλιστικές ομάδες. Αποτέλσμα ήταν να πέσει η Κυβέρνηση και να αναλάβει ξανά την πρωθυπουργία ο Θεοτόκης που ενεργοποίησε ξανά την Σταφιδική Τράπεζα ώστε να απορροφήσει ένα μεγάλο μέρος της υπερπαραγωγής ως φόρο σε είδος και ταυτόχρονα προσπάθησε να αποθαρρύνει την όποια επέκταση των καλλιεργειών σταφίδας.

  Η σταφιδική κρίση λοιπόν, βλέπουμε πως είχε ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης όσον αφορά την πτώχευση της Ελλάδας επί Τρικούπη, επίσης έχουμε την γέννηση των πρώτων λαικών κινημάτων, οι πρώτοι σοσιαλιστές και αναρχικοί   εμφανίστηκαν στην Πάτρα και στον Πύργο και όχι στην πόλη των Αθηνών.Τέλος  πυροδότησε την μαζική μετανάστευση πολλών Ελλήνων στην Αμερική εκεί κοντά στα τέλη του 19ου αιώνα, όπου χιλιάδες  Έλληνες κυριώς από την Πελλοπόνησο, αναγκάστηκαν να αποχαιρετίσουν τα πάτρια εδάφη ευελπιστώντας ένα καλύτερο μέλλον.

Η Αθηνά Κακούρη περιγράφει με πολλή τέχνη στο μυθιστόρημα Πριμαρόλια την εποχή εκείνη στην Πάτρα.

Ο Γ. Σουρής έγραψε για τη σταφιδική κρίση:

Κι αν λείψει κάθε φόρος της, κι ας βάλουν πιο μεγάλο
εγώ ποτέ στο στόμα μου σταφίδα δεν θα βάλω
και ούτε θέλω να την δω ποτέ μου σε τραπέζι

κι ας κάνουν μόνο με αυτήν πουτίγκες οι Εγγλέζοι.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου